III- Sonradan Kontrol ve Firma İncelemesi İşlemleri
1) Firmaların İsteği Üzerine Sonradan Kontrol ve Firma İncelemesi Yapmak: Dış ticaretle uğraşan firmaların talebi üzerine, ilgili firmanın son üç yıl içinde gerçekleştirdiği ithalat, ihracat, transit ticaret, antrepo vb. dış ticaret işlemlerini; İlgili firmanın muhasebe kayıtları (mizanlar, ilgili hesap ve muhasebe dökümleri), ithalat – ihracat dosyaları ve ekleri, DİİB/Dİİ, Yatırım teşvik, Finansal kiralama, 2 Nolu KDV Beyannameleri ve ekleri, Muhtasar Beyannameler ve Ekleri, BA ve BS Formları ve ekleri, stok kayıtları, aldığı izinler, royalti-lisans, know how ve benzeri gayri maddi hakların ithali, hizmet ithali, vb. hususlar, gümrük rejimleri, gümrük ve dış ticaret mevzuatı, KDV ve ÖTV mevzuatı, ilgili diğer mevzuatlar, rejim, tarife, kıymet, menşe, vb. yönleriyle incelemek,
2) Bakanlıkça Yapılan ve/veya Yapılacak Sonradan Kontrol (Firma İncelemesi) İşlemlerinde Ön İnceleme Yapmak, Bakanlık (Müfettiş) İncelemelerine Nezaret Etmek, Firmanın Savunmasını Hazırlamak: Bakanlık Müfettişlerince ve Bakanlık personelince yapılan ve yapılacak Sonradan Kontrol (Firma) İncelemelerinde, ilgili firmayı temsilen yapılan inceleme ve denetimlere nezaret etmek, Sonradan kontrol ön incelemesini yapmak, firmayı yapılacak Sonradan kontrol incelemesine hazır hale getirmek, ilgili firmaca yapılan hata ve eksiklikleri önceden tespit ederek bu hata ve eksiklikleri ilgili mevzuat doğrultusunda en fazla % 10 ceza uygulatarak tamamlattırmak, Bakanlık Müfettişlerince yapılan Sonradan kontrol (firma) incelemesi sonucunda oluşan tespitlere karşı, ilgili firmanın cevap yazısını, gerektiğinde konuya ilişkin idari ve adli itiraz dilekçelerini (firmanın savunmasını) hazırlamak.
3) Firmaların Kendi İstekleriyle Sonradan Kontrol Yaptırmalarının Avantajları: Daha önce, mesleki olarak (yıllarca) firma incelemesi ve denetimi yapmış olanlar tarafından, hakkı verilerek yapılacak bir Sonradan Kontrol (Firma) İncelemesi; İnceleme yapılan firmaya sayısız fayda ve avantajlar sağlar. Örneğin: Firmanın gümrük ve dış ticaret mevzuatı ile kısmen mali mevzuat karşısındaki fiili durumunu ortaya çıkarır. İlgili firmanın yapmış olduğu ithalat ve ihracatları başta olmak üzere dış ticaret işlemlerinde, ithalat ve ihracat eşyasının kıymet, miktar, tarife, menşe, rejim beyanı, vb. işlemlerinde, eşyanın Gümrük kıymeti ve/veya ithalatta KDV matrah unsurlarında, gümrük mevzuatı, dış ticaret mevzuatı, ilgili diğer mevzuatlar ile kısmen mali mevzuatın uygulanmasında yaptığı hata ve eksiklikler tespit edilerek, bunların çözüm yolları ortaya konulur, eksiklikler tamamlattırılır, hatalar düzelttirilir. Firmada var olan problemler daha fazla büyümeden, başka sorunlara yol açmadan, kontrolden çıkmadan çözüme kavuşturulur, süreç iyi idare edildiğinde maddeten ve manen en az zararla atlatılır.
İnceleme sırasında; Gümrük ve dış ticaret mevzuatı, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bazı hükümleri (Örneğin; Zamanaşımı, Royalty, Lisans, Know How, vb. Gayri maddi haklar, Gayri Maddi Hakların Brütleştirilmesi, Serbest Meslek Kazançları, Transfer Fiyatlandırması, Hizmet ithalatı, Hizmet ithalatında kur farkı vb.) ile bazı mali konular ve ilgili Mali Mevzuata bakılır. Özellikle; İlgili firmanın yararlandığı teşvikler (Yatırım teşvik tedbirleri, Dahilde işleme rejimi, Finansal Kiralama ve Geçici İthalat, Hariçte işleme vb.) kapsamında yapılan ithalat işlemleri, İhracat teşvik tedbirleri ve Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ihracat, İhracatta Telafi Edici Vergi Kesintisi, Geçici çıkış, Geri gelen eşya, Mahrece iade, DİİB ve Dİİ kapatma işlemleri vb. incelenir, bu işlemlerin mevzuat yönüyle kontrol ve karşılaştırması yapılır. Firmanın Onaylanmış Kişi Statüsü (OKS) veya Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS) varsa, bu statülerin gerektirdiği şartlarda aşınma olup olmadığı, OKS veya YYS Statüsü kapsamında yapılan ithalat, ihracat, antrepo, transit, vb. gümrük işlemleri incelenir, araştırılır, oluşan hata ve eksiklikler tespit edilerek gerekli tedbirler aldırılır ve ilgili çözüm yolları önerilir.
– Bu şekilde, OKS ve YYS belgelerinin askıya alınması, geri alınması ve iptal edilmesinin önüne geçilir. OKS ve YYS belgelerinin iptal edilmesi sonrası geçmesi gereken zorunlu süreler ve yeniden alınmaları için yapılması gereken iyileştirmeler ve Bakanlığa yapılacak yeni başvuru hazırlıkları, başvurunun inceleme ve sonuçlanma (yeniden belge alma) aşaması dahil İlgili Firma açısından OKS belgesi için ortalama 3 yıl, YYS belgesi için ortalama 4 – 4,5 yıl zaman (OKS veya YYS avantajlarından mahrum olma) kaybı önlenmiş olur.
– Gümrük ve dış ticaret işlemleriyle ilgili beyan edilmeyen matrah farkları ile ödenmeyen veya eksik ödenen vergiler tespit edilerek, Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkililerinin tespitinden önce ilgili gümrük idaresine ve/veya vergi dairesine beyanda bulunulması sağlanarak Gümrük mevzuatı açısından 3 kat ceza uygulanması yerine % 10 ceza uygulanması veya cezasız işlem yapılması sağlanır ve uygulanacak % 10 ceza da uzlaşmaya götürülür. Mali mevzuat açısından da bir (1) kat Vergi Ziyaı Cezası yerine (Pişmanlık ve ıslah müessesesinden faydalanarak) sadece vergi aslı ve gecikme faizi ödenerek işlem yapılması/yaptırılması sağlanır.
